Belgische fietsmarkt in 2023: pauzeknop, maar niet voor de e-bike
Fietsen (huur)
Maart 2021: het eerste mooie weer geeft opnieuw een stimulans aan het fietsgebruik
Het fietsgebruik kende in het begin van de coronacrisis een sterke stijging, maar In maart van 2021 komt daar nog een extra stijging bovenop: met 77% ten opzichte van maart 2020. Het eerste mooie weer, in combinatie met extra week paasvakantie onder de noemer “paaspauze”, zorgde voor de sterkste stijging in het fietsgebruik sinds de start van de coronacrisis.
Opvallend is dat ook in de tijdsblok van het woon-werkverkeer, dit tot nu toe nog geen sterke stijging kende, ook het fietsverkeer is toegenomen.
| Maart 2021 vs. 2020 | |
| Woon-werkverkeer | +67% |
| Recreatief verkeer | +114% |
| Winkelen | +33% |
| Totaal | +77% |
De stimuli die in 2020 al zorgden voor een toename van het fietsgebuik:
- De eerste lockdown, waarbij autogebruik uitgesloten was
- Het fietsbeleid in steden en gemeenten, waarvan Brussel een sterk voorbeeld is
- Beperking van buitenlandse reizen, met positieve invloed op fietstoerisme in eigen land
- De Belgen (her)ontdekten de fiets tijdens de eerste lockdown, toen autogebruik uitgesloten was: de fiets als recreatieve bezigheid
Tijdens de eerste coronalockdown, van 18 maart tot mei 2020, waren niet-essentiële verplaatsingen met de auto verboden. Tijdens die periode kreeg de fiets een boost in alle provincies, en dat was ook duidelijk te merken in het aantal pechgevallen bij VAB-Fietsbijstand:
| April 2020 vs. 2019 | Mei 2020 vs. 2019 | |
| Antwerpen | +43% | +40% |
| Oost-Vlaanderen | +40% | +12% |
| West-Vlaanderen | +61% | +51% |
| Limburg | +45% | +42% |
| Brussel | +62% | +40% |
| Wallonië | +80% | +25% |
Tijdens deze periode, waarin coronatelewerken verplicht was (van 18 maart tot en met 30 april 2020, vanaf dan was coronatelewerk ‘aanbevolen’), zagen we vooral een stijging in het recreatief verkeer. Het aantal fietspechgevallen op weekdagen tussen 13u en 17u en in het weekend, steeg met 57%. Het aantal pechgevallen tijdens de spitsuren, van 6u tot 9u en van 17u tot 19u, steeg met slechts 10%. In maart van 2021 kent het fietsgebruik een enorme stijging: met 77% ten opzichte van maart 2020. Opvallend is dat ook in de tijdsblok van het woon-werkverkeer, dit tot nu toe nog geen sterke stijging kende, ook het fietsverkeer is toegenomen.
| Mar | Apr | Mei | Jun | Jul | Aug | Sept | Okt | Nov | Dec | Jan | Feb | Mar | |
| Woon-werk | 0% | +10% | -15% | +18% | +2% | +14% | +7% | -6% | -34% | -12% | -26% | +3% | +67% |
| Recreatief verkeer | +21% | +57% | +46% | +44% | +30% | +39% | +53% | -14% | +42% | +24% | +13% | +43% | +114% |
| Winkelen | +15% | +30% | +11% | +36% | -10% | +29% | +51% | -5% | +12% | -12% | -12% | +25% | +33% |
| Totaal | +11% | +34% | +14% | +32% | +9% | +28% | +36% | -9% | +4% | -1% | -10% | +23% | +77% |
- Het fietsbeleid in het Brussels Gewest en verschillende steden en gemeenten gaf een extra boost aan het fietsgebruik
Ook tijdens de eerste coronalockdown, beslisten heel wat steden en gemeenten, met Brussel voorop, om extra ruimte vrij te maken voor de kwetsbare weggebruikers, en in het bijzonder voor de fiets.
Dat deze ingrepen effect hadden op het fietsgebruik, blijkt ook uit de cijfers van VAB-Fietsbijstand: in Brussel steeg het aantal fietspechgevallen tot in september. Ook in november, toen thuiswerk opnieuw verplicht was, steeg het aantal pechgevallen in Brussel t.o.v. 2019.
| Fietspech in Brussel t.o.v. jaar voordien | |
| April 2020 | +62% |
| Mei 2020 | +40% |
| Juni 2020 | +52% |
| Juli 2020 | +20% |
| Augustus 2020 | +64% |
| September 2020 | +36% |
| Oktober 2020 | -14% |
| November 2020 | +15% |
| December 2020 | -6% |
| Januari 2021 | -7% |
| Februari 2021 | +13% |
| Maart 2021 | +65% |
- Beperking van buitenlandse reizen zorgt voor fietstoerisme in eigen land
Doordat reizen naar het buitenland op bepaalde momenten afgeraden of zelfs verboden was, begonnen de Belgen meer uitstapjes in eigen land te maken, én te fietsen in eigen land. Dat was vooral te merken aan de pechgevallen in fietsparadijs Limburg en aan de kust, vanaf juni, toen reizen in eigen land weer toegestaan was, maar bijvoorbeeld ook in Wallonië. Ook in augustus, werden de reisvoorspellingen onzekerder (verplichte quarantaine bij terugkeer) en kozen meer Belgen het zekere voor het onzekere door te gaan voor gezinsvakanties aan de kust of in de Ardennen.
Ook in maart ziet VAB-Fietsbijstand weer een sterke stijging van het aantal fietspechgevallen op toeristische bestemmingen, dit is vooral ook te verklaren door het mooie weer tijdens de “paaspauze” (scholen gesloten de week voor de paasvakantie).
| Limburg | West-Vlaanderen (kust) | Wallonië* | |
| April | +45% | +61% | +80% |
| Mei | +42% | +51% | +25% |
| Juni (reizen in eigen land) | +76% | +44% | -18% |
| Juli | +44% | +18% | +191% |
| Augustus (onzekerheid i.v.m. quarantaine bij terugkeer) | +16% | +94% | +94% |
| September | +31% | +80% | +144% |
| Oktober | +4% | +2% | +175% |
| November (herfstvakantie) | +32% | +44% | -12% |
| December | -4% | +20% | +100% |
| Januari 2021 | -11% | +24% | +27% |
| Februari 2021 | +48% | +85% | +130% |
| Maart 2021 (mooi weer en “paaspauze”) | +105% | +132% | +63% |
* aantal fietsers ligt nog laag, waardoor de % stijging vrij groot is
Voorlopig zet de trend zich ook in 2021 verder, maar zal ook het woon-werkverkeer een boost krijgen als het verplicht thuiswerken wordt afgebouwd?
Als we kijken naar de heat map van het aantal fietspechgevallen bij VAB-Fietsbijstand, dan zien we heel duidelijk dat het grootste aantal pechgevallen zich situeert in de driehoek tussen Gent, Antwerpen en Brussel.
Dat is ook de meest congestiegevoelige zone van België. VAB vraagt zich daarom af, nu we meer recreatief fietsen, of we de fiets ook gaan gebruiken voor woon-werkverkeer wanneer coronathuiswerken wordt afgebouwd en de files terugkeren.
Bovendien start deze zomer weer een groot aantal wegenwerken die een grote impact kunnen hebben op de mobiliteit in en rond deze drie steden.
Uit de pechstatistieken van VAB-Fietsbijstand blijkt alvast dat tijdens de zomermaanden, wanneer coronathuiswerken nog aanbevolen maar niet verplicht was, het aantal fietspechgevallen tijdens de spitsuren opnieuw lichtjes steeg ten opzichte van 2019. Het lijkt er dus op dat corona ook een impuls gegeven heeft aan het fietsgebruik voor het woon-werkverkeer. Vanaf oktober, wanneer het telewerk weer verplicht werd, daalde dat aantal echter telkens.
Mobiliteitsclub VAB verwacht dat het verhoogde gebruik van de fiets voor het woon-werkverkeer een blijver is door factoren als files en wegenwerken. In maart 2021, een maand waarin telewerken toch nog steeds verplicht was, zag VAB al een stijging van 67% van het aantal fietspechgevallen tijdens de spitsuren.
| Fietspech tijdens spitsuren ten opzichte van jaar voordien | |
| April 2020 | +10% |
| Mei 2020 | -15% |
| Juni 2020 | +18% |
| Juli 2020 | +2% |
| Augustus 2020 | +14% |
| September 2020 | +7% |
| Oktober 2020 | -14% |
| November 2020 | -34% |
| December 2020 | -12% |
| Januari 2021 | -26% |
| Februari 2021 | +2% |
| Maart 2021 | +67% |
